Je hoort het wel vaker op een tasting … een groot deel van het proeven gebeurt vaak met de neus. Na de recente Whisky Proefolympics ben ik het daar volledig mee eens.
Waarom is de neus belangrijk?
Nog voor je een whisky proeft is het belangrijk om even de verschillende aroma’s van de whisky op te snuiven. Tijdens het proeven kunnen we immers maar 4 (volgens sommige 5) basis smaken herkennen namelijk zoet, zout, zuur en bitter. Voor wat betreft de neus en de geur zouden er blijkbaar 32 basis geuren zijn. En neen … ik kan ze niet allemaal thuis brengen.
De aroma’s die een whisky produceert zijn enorm belangrijk. Niet alleen kan het je iets vertellen over de afkomst (Turf bv), maar kan het ook een indicatie geven van het gebruikte vat en eventueel zelfs de gebruikte graansoorten.
Whisky proeven doe je ook met je neus!
Het klinkt misschien wel raar … Tenslotte is proeven het waarnemen van smaken en gebeurt dat in de mond. En toch is het zo dat de neus een belangrijke rol speelt tijdens het proeven.
Om dat te illustreren moet je maar eens je neus dichtknijpen en aan een glas whisky ruiken. Natuurlijk zal je een en ander proeven, maar dat zijn dan de basis smaken. Maak je de neus opnieuw vrij, dan zal je merken dat je veel meer nuances opmerkt in de smaak. De geur beïnvloedt dus de smaak heel erg, soms in positieve maar soms ook in negatieve zin.
Tips bij het ‘nosen’ van Whisky
Proeven met je neus is dus gewoonweg ruiken aan de whisky. In de vakterminologie hoor je nogal vaak het woord ‘nosing’ vallen, of neuzen.
Iedereen neust op zijn eigen manier …
Hoe je dat doet is vaak heel persoonlijk. Toch zal ik proberen een aantal tips mee te geven die mij al hebben geholpen.
Iedereen heef zo zijn eigen nosing ritueel …
Het glas is het allerbelangrijkste
We hebben het er in een vorige post reeds over gehad … De keuze van het glas is heel belangrijk. Gebruik hiervoor best geen standaard whisky tumbler.
Er is een periode geweest waarin whisky echt een slechte geur had. Om er dus voor te zorgen dat die geur zo snel mogelijk verdween werden de traditionele tumblers gebruikt. Het glas heeft een brede opening en dat zorgt ervoor dat de aroma’s heel snel vervliegen.
Het ideale gals is volgens ons een tulpvormig glas. Een glas dus met een versmalling bovenaan het glas. De tulpvorm zorgt er immers voor dat de aroma’s langer in het glas blijven hangen.
Walsen of niet?
Neen, we gaan niet dansen met onze whisky. De bedoeling is dat je een zwierende polsbeweging maakt met je whiskyglas. Op die manier breng je wat zuurstof in het glas en verspreiden de aroma’s zich beter.
Er zijn voor- en tegenstanders van het walsen met je glas. Op de ene whisky tasting hoor ik iemand beweren dat het uitermate slecht is, op een andere tasting hoor je dan weer dat het net goed is. Zelf doe ik het wel, en mijn whisky is er alvast nog niet slechter door geworden.
Laat de whisky wat ademen
Het is vooral van belang dat de whisky wat tijd krijgt om te ademen en zijn aroma’s te verspreiden. Tenslotte heeft de whisky jaren in en vat gezeten en daarna een poosje in de fles. Geef de whisky dus gerust even de tijd om zich te ontplooien.
Zal neus ik meestal meerdere keer. Na het uitgieten van de whisky probeer ik al wat geuren te herkennen. Daarna wals ik even met het gals en neus ik opnieuw om te zien of ik bijkomende geuren krijg. Dan laat ik het glas een poosje staan om de whisky wat rust te gunnen en begin ik opnieuw.
Het deksel van de whisky koker als deksel voor je whisky glas!
Een deksel kan handig zijn
Als de whisky toch even tot rust moet komen, kan het interessant zijn om het glas af te dekken. De echte whisky kenners hebben een glazen deksel dat bij hun glas past.
Heb je dat niet, dan kan je natuurlijk altijd iets anders gebruiken. Mijn gouden tip is hier … gebruik het deksel van een whisky koker! Heel veel whisky’s komen in een cilindervormige koker met een (metalen) deksel. Dat past perfect op een glencairn glas of ander tulpvormig glas.
Trouwens … die deksels kan je ook gebruiken als onderlegger voor je glas!
Whisky op kamer- of lichaamstemperatuur
Soms komen nog extra aroma’s naar boven wanneer de whisky niet te koud is. Hou daarom de bol van het glas in de palm van je hand om de whisky wat ‘op te warmen’.
Ook hier zullen een aantal mensen vloeken en tieren. “Whisky wat warmer laten worden? Welke onnozelaar beweert dat nu?”. Wel … ik …. en nog een aantal anderen ook.
Ooit was ik op een whisky tasting waarbij de gastheer een heel handige tip gaf. Hou het glas vast in de palm van je rechter hand, leg je linker hand boven op het glas om het af te sluiten en houd het glas een paar minuten tegen de buik … ideaal om de whisky wat op temperatuur te brengen. Ja … zo heeft mijn ‘buikje’ ook wel degelijk een doel!
Whisky is een parfum!
Toen ik met deze blog ben gestart, was ik op bezoek bij een bevriende whisky liefhebber in de buurt. Ik herinner mij nog goed dat ik een sample van de nieuwe Arran whisky bij had en we die samen zouden proeven.
Ergens tijdens het neuzen stopte hij een vinger in het glas en liet hij een druppel whisky op zijn huid vallen. Even later wreef hij dat open en rook hij er aan. Waarschijnlijk zag hij mijn stomverbaasde reactie, want hij raadde mij aan om het ook even te proberen. Sindsdien doe ik dat wel vaker. Er komen wel degelijk andere aroma’s naar boven, al vraag ik mij wel af of die niet sterk afhankelijk kunnen zijn van persoon tot persoon.
Thomas Speller laat even de neus mee genieten …
Het neuzen / nosen zelf
Je neus echt in het glas stoppen, of boven het glas ruiken is opnieuw een persoonlijke voorkeur. Wat ik wel zou aanraden is om altijd met de mond open te ruiken. Het lijkt wel wat raar, maar geloof mij, je pikt veel meer aroma’s op.
Elke whisky heeft zo zijn eigen karakter en met e neus zal je al snel kunnen achterhalen of het een lichte, frisse, zware, fruitige, rokerige, turfachtige, geoliede, zilte of houterige of een mix van deze geuren heeft.
Breng het glas gerust meerdere malen naar de neus. De eerste neus kan immers vaak nogal alcoholisch zijn (zeker bij cask strength whisky’s).
De neus heeft training nodig
Natuurlijk ben je niet onmiddellijk een volleerd whisky ‘noser’ en de ene persoon zal sneller geuren herkennen dan de andere.
In het begin zal je voornamelijk was basis geuren herkennen, maar met wat oefening kan je iets gedetailleerder te werk gaan. Daar waar je de eerste keer ‘fruitig’ aangaf, zal je na een poosje misschien duidelijk bananen, rijpe peren, mango, citroen en nog veel meer herkennen.
Natuurlijk is de geur gebaseerd op een bepaald referentiekader. Ik zou persoonlijk nooit de geur van een granaatappel uit een whisky halen. De simpele reden hiervoor is … ik heb nog nooit aan een granaatappel geroken. Train dus zeker je neus met andere zaken!
Wat is uw nosing ritueel?
Zo … nu weet je hoe ik de aroma’s van whisky probeer te achterhalen en mijn neus probeer te trainen. Heb je zelf een bepaald nosing ritueel dat je met ons wil delen, of een handige tip / truuk ? Laat het ons zeker weten in de comments!
